در جشنواره امسال ۲۲ فیلم با هم رقابت کردند و بر خلاف پیش بینی هایی که برنده این دوره را فرانسیس فورد کاپولا، خالق فیلم ماندگار «پدرخوانده» با اثر جدیدش «مگالوپولیس» می دانستند اما نخل طلا در دستان یک کارگردان جوان آمریکایی جا گرفت.

هیات داوران جشنواره کن به ریاست گرتا گرویگ، کارگردان «باربی» که فیلمش بیشترین سهم را در نامزدهای اسکار سال گذشته داشت، در این دوره از کن، فیلم «آنورا» ساخته «شان بیکر» را منتخب دریافت نخل طلا دانستند. جایزه بهترین کارگردانی هم به میگوئل گومس برای فیلم «سفر بزرگ» رسید و کوآرلی فارژه برای فیلم «ماده» جایزه فیلمنامه را ربود.

جایزه هیات داوران جشنواره کن به فیلم «امیلیا پرز» به کارگردانی ژاک اودیار اهدا شد و جایزه بزرگ فستیوال نیز به فیلم «هر آنچه نور می‌پنداریم» اثر پایال کاپادیا رسید.

زویی سالدانا ، سلنا گومز و کارلا سوفیا گاسکون، گروه بازیگران زن فیلم «امیلیا پرز»، موفق به دریافت جایزه بازیگر زن شدند و جسی پلمونس برای فیلم «انواع مهربانی» به عنوان بهترین بازیگر مرد برگزیده شد. جایزه دوربین طلایی (اولین فیلم بلند جشنواره) نیز به «آرماند» اثر هالفدان اولمن توندل، نوه اینگمار برگمان و لیو اولمن رسید.

* درخواست ضدایرانی فیملساز ایرانی

همانطور که پیش بینی می شد، جایزه‌ای ویژه هم توسط هیئت داوران به محمد رسول‌اف برای فیلم «دانه انجیر معابد» اهدا شد. این فیلمساز که اخیرا به صورت غیرقانونی از کشور خارج شده است، فیلمش را بدون مجوز وزارت ارشاد و به صورت زیرزمینی ساخته بود. فیلم او در دسته فیلم های لوباجت قرار می گیرد و به گفته برخی منتقدان با فیلمی معمولی روبرو هستیم. بهرحال نوع ساخت فیلم، شرایط فیلمساز در داخل کشورش، نوع خروج او از ایران در رای هیات داوران اثرگذار بوده است. اتفاقی که مسبوق به سابقه است و جشنواره کن در دادن جوایز سیاسی به فیلمسازان ممنوع الکار ایرانی، سابقه دارد؛ شش دوره قبل هم جایزه بهترین فیلمنامه به «سه رخ» ساخته و نوشته جعفر پناهی داده شد. رسول اف بعد از خروج از کشور در حاشیه این فستیوال از کشورهای جهان خواسته بود که فشارهای بین‌المللی علیه ایران را افزایش دهند.

هفتادوهفتمین دوره جشنواره فیلم کن که از ۱۴ تا ۲۵ می (۲۵ اردیبهشت ‌ماه تا ۵ خرداد ماه) برگزار شد، حواشی قابل توجهی داشت از حضور جنجالی دو فیلمساز ایرانی گرفته تا نمادهایی از یادآوری جنگ غزه به جهان بر لباس بازیگران شناخته شده.

در این دوره علاوه بر گرویگ که ریاست هیئت داوران این دوره را عهده‌دار بود، لیلی گلدستون، نادین لباکی، هیروکازو کورئیدا، اوا گرین، عمر سی، ابرو جیلان، خوان آنتونیو بایونا و پیر فرانچسکو فاوینو نیز از اعضای هیئت داوران این دوره از فستیوال بودند. در بخش مسابقه فیلمسازان بزرگی همچون فرانسیس فورد کاپولا، دیوید کراننبرگ، پال شریدر، لانتیموس، آندریا آرنولد، اودیار، گومس، پائولو سورنتینو، جیا ژانگ‌که، میشل آزاناویسوس، بیکر و سربرنیکوف با آخرین آثارشان حضور  داشتند.

در مراسم افتتاحیه این دوره از جشنواره کن از مریل استریپ، بازیگر 74 ساله آمریکایی با اعطای نخل طلای افتخاری تجلیل شد.

* پرچم فلسطین بر فرش قرمز کن

با وجود اینکه جشنواره کن، مدعی استقلال از اتفاقات سیاسی جهان است اما جوایز سیاسی او، خلاف این ادعا را نشان می دهد. جنگ غزه بیش از اینکه یک تنش سیاسی در منطقه باشد، فاجعه ای انسانی است و  آنچه در این دوره واکنش برانگیز شد، نمادهایی از فلسطین در این جشنواره فیلم بود به طوریکه  لباس کیت بلانشت، بازیگر مطرح هالیوود روی فرش قرمز یادآور پرچم فلسطین شد و بسیاری، آن را به معنی حمایت از مردم مظلوم فلسطین دانستند. پیامی که کیت بلانشت با حضور خود روی فرش قرمز کن آورد، روشن و واضح بود. او با لباسی روی فرش قرمز ظاهر شد که ابتدا شبیه یک لباس مشکی ساده به نظر می‌رسید اما وقتی بلانشت حرکت کرد، پشت لباس که سفید به نظر می‌رسید با آستری سبز روی فرش قرمز، تداعی کننده پرچم فلسطین شد که به نوعی ادای احترام به پرچم این کشور بود.

البته چنین موضع‌گیری‌ هایی برای این بازیگر استرالیایی غیرمعمول نیست. او نوامبر گذشته، در میان سکوت چهره‌های هالیوودی در برابر جنایات جنگی اسراییل علیه غزه، خواستار آتش‌بس و حمایت از پناهندگان در پارلمان اروپا شد. بلانشت همچنین یکی از بازیگران اصلی هالیوود بود که نامه سرگشاده هنرمندان برای آتش بس در غزه را خطاب به جو بایدن امضا کرد و خواستار پایان دادن به جنگ شد. از همین رو بسیاری انتخاب این لباس از سوی بلانشت را به معنی همبستگی وی با مردم فلسطین تلقی کردند.

یاسمین ترینکا، بازیگر ایتالیایی هم در حمایت از مردم فلسطین از سنجاق سینه‌ای با طرح پرچم فلسطین بر روی یقه لباسش استفاده کرد. نه فقط در روند برگزاری جشنواره که در اختتامیه کن هم نمادهای فلسطین، پررنگ بودند. لوبنا آزابال که ریاست هیات داوران فیلم کوتاه این دوره را عهده‌دار بود، خواستار آزادسازی همه گروگان‌ها و آتش‌بس فوری در غزه شد. همچنین نادین لبکی، داور لبنانی این دوره نیز هنگام اعطای جایزه ویژه هیات داوران به «جهان تقسیم شده» اشاره و خشونت در منطقه را محکوم کرد.

* از یک فیلم جنجالی تا یک جایزه سیاسی

یکی از نکات قابل توجه در این دوره، حضور دو فیلمساز ایرانی و رقابت آثارشان در این جشنواره بود. علی عباسی، فیلمساز ایرانی ساکن کپنهاگ که پیش از این با فیلم «عنکبوت مقدس» در رقابت اسکار به نمایندگی از دانمارک شرکت کرده بود، این بار با فیلمی متفاوت در کن حضور یافت. فیلم «کارآموز» با بازی سباستین استن در نقش دونالد ترامپ، به بررسی حرفهٔ ترامپ به عنوان تاجر املاک در نیویورک دهه‌های ۱۹۷۰ و ۸۰ می‌پردازد. جرمی استرانگ، ماریا باکالوا و مارتین داناوان در این فیلم ایفای نقش می‌کنند.

این فیلم در آستانه کارزار انتخاباتی آمریکا به مذاق ترامپ خوش نیامد و شکایت او را در پی داشت به طوریکه وکلای دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا با ارسال نامه توقیف و انصراف به تهیه‌کنندگان فیلم «کارآموز» در تلاش برای جلوگیری از اکران این فیلم در ایالات متحده هستند.

این فیلم که به دوران جوانی دونالد ترامپ می پردازد یکی از آثار جنجالی جشنواره کن امسال بود. عباسی در پاسخ به سوالی درباره شکایت احتمالی شرکت ترامپ از این فیلم، گفته است که فیلمش نه درباره ترامپ بلکه سیستم قدرت در آمریکاست.

دیگر فیلم ایرانی حاضر در این جشنواره، آخرین ساخته محمد رسول‌اف بود. این فیلمساز ایرانی که چندی پیش خبر از ترک وطن به شکل قاچاقی داده بود در جشنواره کن حضور یافت. فیلم «دانه‌ انجیر معابد» دهمین فیلم رسول‌اف است و قصه فیلم متاثر از حوادث سیاسی و اجتماعی دو سال اخیر است. او در گذشته بارها با فیلم‌هایش مقررات سانسور ایران را زیر پا گذاشته و به سه حکم زندان و ممنوعیت کار و خروج از کشور محکوم شده است. پس از ارسال این فیلم برای حضور در کن، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در واکنش به ساخت این اثر و ارسالش به جشنواره کن گفته بود: «محمد رسول‌اف تخلف محرزی انجام داده است که در سازمان سینمایی طبق قانون با آن برخورد خواهیم کرد چرا که تولید چنین آثاری فارغ از ضرر ناهنجاری‌های اجتماعی و خانوادگی، به جریان تولید آثار فرهنگی و هنری در کشور هم آسیب وارد می‌کند.»

به نظر می رسد جایزه ویژه هیئت داوران کن به فیلم رسول اف، فارغ از جنبه های فنی و هنری اثر، متاثر از قصه زندگی فیلمساز بوده است.